Single

Nghệ thuật hay phá hoại?

Posted by Trương Tiến Thành on 07-07-2025

Funny Facts

Khi dạo bước qua những con phố đô thị, chúng ta thường bắt gặp những bức tranh tường rực rỡ sắc màu, dòng chữ nổi bật hay hình ảnh ấn tượng trải dài trên tường, cầu hay thậm chí là vỉa hè.

Một số tác phẩm khiến ta dừng lại ngắm nhìn, mang lại sức sống mới cho khung cảnh thành phố. Đó chính là sức mạnh của nghệ thuật đường phố – hay như nhiều người gọi là graffiti.

Nhưng đây cũng chính là nơi khởi nguồn của tranh cãi: Liệu graffiti có phải là một hình thức nghệ thuật đúng nghĩa, hay chỉ đơn thuần là hành vi phá hoại? Có nên hợp pháp hóa nó, hay cần kiểm soát chặt chẽ? Chúng tôi tin rằng đây là một chủ đề đáng để bàn luận, đặc biệt trong bối cảnh ngày càng nhiều thành phố trên thế giới bắt đầu công nhận tiềm năng của nghệ thuật công cộng.

Tranh Cãi Bắt Nguồn Từ Đâu?

Graffiti từ lâu đã gắn liền với văn hóa nổi loạn và những trào lưu ngầm. Ở nhiều nơi, nó khởi phát như một cách không chính thức để giới trẻ thể hiện bản thân hoặc phản ánh các vấn đề xã hội. Không ngạc nhiên khi chủ đất và chính quyền thường xem nó là điều chướng mắt, thậm chí là hành vi phạm pháp.

Nhưng thời cuộc đang thay đổi. Nhiều cộng đồng nay đã nhìn nhận graffiti – khi được thực hiện một cách có suy nghĩ và được cho phép – có thể:

• Làm đẹp không gian công cộng

• Tôn vinh bản sắc địa phương

• Thúc đẩy du lịch

• Trao quyền phát ngôn cho những nhóm yếu thế

Chính sự chuyển biến trong tư duy này đã mở ra những cuộc thảo luận ngày càng sôi nổi về việc hợp pháp hóa nghệ thuật đường phố – và cũng từ đó, không ít tranh luận phát sinh.

Lập Luận Ủng Hộ Việc Hợp Pháp Hóa Graffiti

Hãy cùng điểm qua lý do vì sao nhiều nghệ sĩ và nhà quy hoạch đô thị lại ủng hộ việc hợp pháp hóa graffiti.

1. Thúc đẩy sáng tạo

Nghệ thuật đường phố mang đến cho nghệ sĩ một “tấm toan khổng lồ” để thỏa sức thể hiện ý tưởng mới mẻ, sống động – những ý tưởng có thể không phù hợp với không gian trưng bày truyền thống.

2. Làm mới các khu dân cư

Nghiên cứu cho thấy các dự án tranh tường công cộng có thể khiến khu vực trở nên an toàn, hấp dẫn hơn. Nhiều thành phố như Melbourne và Berlin thậm chí đã biến các “điểm nóng graffiti” thành điểm hút khách du lịch.

3. Tăng niềm tự hào cộng đồng

Khi nghệ sĩ địa phương được mời vẽ tranh tại không gian công cộng, điều này giúp tạo nên sự gắn bó sâu sắc giữa người dân và khu vực họ sinh sống.

4. Giảm tình trạng vẽ bậy trái phép

Một cách bất ngờ, việc cho phép vẽ graffiti hợp pháp ở một số khu vực đã góp phần giảm thiểu tình trạng vẽ bậy tại các nơi khác – điều này đã được nhiều nghiên cứu đô thị ghi nhận.

Những Mối Lo Ngại Và Phản Biện

Tất nhiên, không phải ai cũng đồng tình với việc hợp pháp hóa graffiti. Dưới đây là một số quan điểm phản đối phổ biến:

1. Quyền sở hữu tài sản

Một số người cho rằng dù đã được cho phép, nghệ thuật đường phố vẫn có thể làm thay đổi diện mạo khu phố, đôi khi đi ngược lại mong muốn của chủ nhà hoặc cư dân.

2. Kiểm soát chất lượng

Không phải bức graffiti nào cũng đẹp. Có những tác phẩm tinh tế và ấn tượng, nhưng cũng có những hình vẽ thô tục hoặc phản cảm. Làm sao để đưa ra tiêu chuẩn mà vẫn tôn trọng sự tự do sáng tạo là một thách thức.

3. Lằn ranh mong manh

Nhiều người lo rằng việc hợp pháp hóa có thể dẫn đến tình trạng vẽ bậy lan rộng hơn, khiến việc quản lý trở nên khó khăn.

4. Khó khăn trong bảo trì

Nghệ thuật ngoài trời luôn chịu tác động của thời tiết và thời gian. Thành phố cần có ngân sách để duy trì, khôi phục hoặc xóa bỏ các tác phẩm bị hư hại, phai màu.

Các Cách Tiếp Cận Khác Nhau Trên Thế Giới

Trên toàn cầu, mỗi thành phố có một cách riêng để xử lý vấn đề graffiti:

• Melbourne đã thiết lập các "con hẻm graffiti hợp pháp", nơi nghệ sĩ được tự do sáng tạo – giờ đây trở thành điểm đến nổi tiếng.

• Berlin ủng hộ cả tranh tường được đặt hàng và những bức vẽ tự phát trên các “bức tường hợp pháp”.

• New York vừa tôn vinh tranh tường nghệ thuật, vừa xử lý nghiêm hành vi vẽ bậy trái phép.

Những ví dụ này cho thấy chính sách cởi mở nhưng có định hướng có thể khai thác nguồn năng lượng sáng tạo của nghệ thuật đường phố mà vẫn đảm bảo lợi ích cộng đồng.

Vai Trò Của Đối Thoại

Cốt lõi của cuộc tranh luận này chính là nhu cầu đối thoại liên tục. Chúng ta không thể phủ nhận giá trị nghệ thuật mà graffiti mang lại, cũng như không thể bỏ qua những lo ngại của cư dân về không gian sống sạch đẹp.

Chuyên gia nhân học Rafael Schacter – người nghiên cứu sâu về nghệ thuật đường phố – cho rằng các dự án graffiti hợp pháp sẽ hiệu quả nhất khi có sự tham gia của cộng đồng và được định hướng rõ ràng.

“Những chương trình thành công là khi cân bằng được giữa sự tự do sáng tạo và việc tôn trọng không gian công cộng cũng như tư nhân,” ông chia sẻ.

Kết Lại: Tìm Ra Tiếng Nói Chung

Chúng tôi tin rằng nghệ thuật đường phố sẽ tiếp tục tồn tại và phát triển. Vấn đề thực sự nằm ở cách mà cộng đồng chọn lựa để định hình sự hiện diện của nó trong đô thị.

Việc hợp pháp hóa graffiti – nếu được thực hiện bài bản – mở ra rất nhiều tiềm năng: từ việc làm đẹp thành phố, thúc đẩy biểu đạt văn hóa, cho đến mang lại lợi ích kinh tế. Nhưng điều đó cũng đòi hỏi kế hoạch chu đáo, truyền thông minh bạch và sự tôn trọng giữa các bên liên quan.

Vậy còn bạn thì sao? Bạn đã từng bắt gặp một tác phẩm graffiti khiến bạn xúc động – hay ngược lại, khiến bạn đặt câu hỏi về tính hợp pháp của nó? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn để cùng nhau hiểu hơn về nghệ thuật đa chiều này nhé!